آبروها و رودخانه­ها بخشهایی از یک چشم انداز هستند که آب و رسوب را حمل می­کنند از ارتفاعات بالاتر به پایین­تر ، نظیر دریاچه­ها ، خلیج­ها و اقیانوسها ، سطح اراضی که آب زهکش می­شود به آبراهه یا رودخانه آبخیز نامیده می­شود. هنگامی­ که باران در یک حوزه آبخیز می­بارد جریان پیدا می­کند در سطح زمین و یا نفوذ می­کند درخاک و یا تبخیر می­شود و همچنین رواناب سطحی ایجاد می­شود و حرکت می­کند در جهت شیب ، آن متمرکز است در سطح کم و اشکال کوچک کانالهای و آبراهه­ها آنها وابسته هستند به کانالهای زودگذر در حالیکه آب حمل می­شود فقط هنگامیکه باران می­بارد.

جریانهای پائین کانال موقتی، جریانهای متناوب(عبور دائم) هستند در حالیکه آب محل می­شود در ؟؟ ؟؟ از سال ، آبراهه­ها هستند بخشی از تامین کننده آب زیر زمینی که بالا می­آید در سطح زمین بصورت چشمه ، جریان یابد.

در دوره خشک هنگامیکه سطح آب زیرزمینی پائین افتاده است جریانهای پائین دست دورتر می­شود هنگامیکه جریان ؟؟؟ کافی است ، جریان پایدار است در طول سال و جریان دائمی شکل می­گیر.

اندازه و جریان آبراهه ارتباط مستقیم دارد با سطح حوزه آبگیر، دیگر پارامتر که تاثیر گذار است بر روی اندازه کانالها و جریان آبراهه­ها ، کاربری اراضی، تیپ خاک، پستی و بلندی و اقلیم ، شکل ظاهری ، اندازه و ابعاد کانال ارتباط دارد با همه این پارامتر­ها ، جریامهای شدید و تغییرات رودخانه­ها ارتباط دارد با اندازه شکل ، مواد ترکیبی بستر ، همه جریانها دارای خصوصیات مشترکی هستند.

آبراهه­ها دارند. کنارهای چپ و راست و بستر که متشکل از مخلوطی از سنگ ریزه ، تخته سنگ ،گراویل ، شن، سیلت و رس

دیگر خصویات فیزیکی ارتباط پیدا می­کنند بوسیله بعضی از انواع جریان شامل : حوضچه­های عمیق ، آبشارک، نقاط رسوبی ؟؟؟، دشت سیلابی و تراس، همه این پدیده­ها ارتباط دارند با تغییرات با تغییرات متقابل اقلیمی ، زمین شناسی، توپوگرافی، پوشش گیاهی و کاربری اراضی در حوزه آبخیز است .

مطالعه­ای اثر متقابل (فعل و انفعالات) اینها و نتایج جریانها و رودخانه­ها نامیده می­شود ژئومورفولوژی رودخانه­ای آبراهه­ها طبقه­بندی می­شود طبق سلسله مراتب خاص (رتبه بندی می­شوند) بر اساس کانالهای طبیعی در داخل حوزه آبخیز رتبه بندی آبراهه­ها می­تواند دیگر خصوصیات آبراهه را نشان دهد که شامل محدوده فرلی و ارتباط اندازه و عمق این کانالها

در بالادست کانالها در یک شبکه آبراهه­ای طراحی می­شود. در ابتدای رتبه آبراهه ؟؟؟؟؟ که در ابتدا تأثیر می­گذارد. رتبه دوم آبراهه تشکیل می­شود در اثر بهم پیوستن دو کانال و تبریک

رتبه سوم آبراهه ایجاد می­شود هنگامیکه دو آبراهه مرتبه 2 به هم بپیوندند و ادامه می­یابد (تصویر 1.2) بعلاوه انتقال آب و رسوب در آبراهه­های طبیعی می­تواند موجودات آبی مانند ماهی­ها، حشرات سکنه آبزی، دوزیستان و نرم­تنان (حلزون) و گیاهان تحت تأثیر قرار دهد. درختان، درختچه­ها در طول مسیر تأمین می­کنند منابع غذایی و تنظیم    می­کنند دمای آب را، عوارض کانالها مانند، نقاط عمیق، آبشارک، بلکان و برش تحتانی مسیر، ناشی می­شود از تغییرات رفتاری رودخانه، میزان اکسیژن و پوشش گیاهی منابع طبیعی و استفاده طبیعی از کانالها و اصلاح آبراهه­های تخریب شده را مدیریت نمود.

آبخیز پهنه ایست که وقتی بارندگی اتفاق می افتد جریانهای سطحی و روان ابهای ناشی از بارش به هم می پیوندند و بصورت رودخانه به یک دریا چه و یا دریا و یا سد می ریزند دراین پهنه که از آن بنام حوضه آبخیز یاد می کنیم سطح وسیعی از جنگلها – مراتع – اراضی کشاورزی – مناطق شهری و روستایی و رودخانه – معادن – راهها و...... را دربر میگیرند .

وقتی صحیت از آبخیزداری به میان می آید یعنی مدیریت حوضه آبخیز از دو بعد مدیریت منابع طبیعی و مدیریت منابع انسانی

مدیریت منابع طبیعی : آبخیزداری در این راستا به مطالعه پتانسیلها و قابلیتها – معضلات و مشکلات – عوامل تولید مشکلات( نظیر تولید سیل ، فرسایش ، لغزش ، رسوب و هرگونه تخریب در جنگل ، مرتع و...) و راههای مبارزه و اصلاح آن می پردازد که به این فعالیتها ، عملیات مکانیکی و یا بیو لوژیکی و یا تلفیق این دو  عملیات  با  هم با عنوان    بیو مکانیک اطلاق می شود.

مدیریت منابع انسانی : آبخیزداری در این راستا به مطالعه وضعیت اجتماعی و اقتصادی حوضه آبخیز نشینان می پردازد و راههای توسعه و رشد و بهبود وضعیت معیشتی حوضه آبخیز نشینان را بررسی و شناسایی می نماید بطوریکه این فعالیتها اقتصادی و اجتماعی موجب تخریب عرصه های منابع طبیعی نگردد.

این استان از 5 حوزه آبخیزبزرگ بنام گرگانرود –اترک –قره سو-خلیج گرگان – نکارود علیا تشکیل شده است که سطحی در حدود 950000 هکتار از حوزه ها سیلخیز و 680000 هکتار آن  سیلگیر می باشد. میزان فرسایش در حوزه های آبخیز غربی در حدود 10-12 تن در هکتار در سال و در حوزه های آبخیز شرقی استان تا 36 تن در هکتار در سال بر آورد می شود. توزیع نایکنواخت زمانی و مکانی ریزش های جوی و در نتیجه روان آبهای سطحی و وقوع سیلهای مکرر طی سالیان اخیر( وقوع 164 مورد سیل دراستان در سال 1370-1387 با خسارت وحدود 203 میلیارد تومان و تلفات جانی 387 نفر )

بالا بودن فرسایش و رسوب در حوزه های آبخیز استان و کاهش عمر مفید سدهاو وقوع787 مورد لغزش در حوزه های آبخیز استان وپدیده خشکسالی که با دوره بازگشت 5/2 سال در استان بوقوع می پیوندد وکاربری نامناسب در اراضی شیبدار حوزه های آبخیز نشانه تخریب بیش از حد عرصه های منابع طبیعی و نیز اجرای عملیات عمرانی غیر اصولی توسط سایر دستگاههای اجرایی می باشد که می بایست با اجرای مطالعات آبخیزداری و اجرای پروژه های آبخیزداری نظیر تراس بندی – سد های گابیونی رسوبگیر – سدهای بتنی کنترل جریان واریزه ای –سدهای خاکی –و نهالکاری مثمره و غیر مثمره در اراضی شیبدار و توسعه زراعت علوفه ای و زراعت چوب و نیز مدیریت جامع و انسجام و یکپارچه سازی فعالیتهای عمرانی وهدفمند کردن فعالیتهای اجرایی علاوه بر بهبود معیشت حوزه آبخیز نشینان ، تخریب عرصه های طبیعی و وقوع پدیده های نظیر سیل و فرسایش و رانش زمین را کاهش داد.